از هشت مارس تا هشت مارس - تغییر برای برابری

پذيرش > مقالات > علیه سکوت > از هشت مارس تا هشت مارس

نگاهی گذرا به یکسال گذشته

16 اسفند 1387 - نینا وباب - نسخه قابل چاپ

جوایز تعلق گرفته به زنان

1. کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز، در دی‌ماه سال 1387 برنده‌ی جایزه سیمون دوبووار شد. جایزه‌ی سیمون دوبووار برای نخستین بار، همزمان با صدمین سالگرد سیمون دوبووار در سال گذشته بنیان گذاشته شد. جایزه‌ی دوبوار، به نام«برای رهایی زنان» شناخته می‌شود. ریاست این جایزه را خانم جولیا کریستوا، فیلسوف فمینیست بر عهده دارد.

سیمین بهبهانی به نمایندگی از کمپین تغییر برای برابری، جایزه سیمون دوبووار را طی مراسمی در پاریس دریافت کرد. کمپین تغییر برای برابری از پذیرش‌ جایزه نقدی خودداری کرد و آن را در اختیار مسئولان جایزه قرار داد تا در امور خیریه صرف شود. در همین حال وزیر فرهنگ و ارتباطات فرانسه اعلام کرد که تحت تأثیر جسارت زنان ایران قرار گرفته‌ایم و همواره از فعالیت زنان در ایران حمایت خواهیم کرد.

۲. نسرین ستوده، کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل و وکیل شماری از فعالان جنبش زنان، در آذرماه سال 1387 برنده‌ی جایزه‌ی حقوق بشر بنیاد زودتیرول سال 2008 شد. کمیته‌ی بین‌المللی حقوق بشر ایتالیا، سازمانی غیر دولتی است که در زمینه‌ی حقوق بشر فعالیت می‌کند. و نخستین جایزه‌ی خود را به نسرین ستوده اهدا کرد. اما هنگام خروج از کشور برای شرکت در مراسم این جایزه، به خانم ستوده اعلام شد که اجازه‌ی خروج از کشور را ندارد. و این فعال حقوق زنان نتوانست برای دریافت جایزه‌ی خود راهی ایتالیا شود. با این حال همسر خانم ستوده به نمایندگی از وی جایزه ایشان را دریافت کرد.

۳. شیرین عبادی، برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل، در مهرماه 1387 با حضور در آلمان جایزه رواداری آکادمی پروتستان توتینگ را دریافت کرد. عبادی نخستین زن مسلمانی است، که این جایزه را دریافت کرده است.

۴. پروین اردلان، فعال حقوق زنان و از اعضای کمپین یک میلیون امضا در اسفندماه 1386 برنده‌ی جایزه‌ی اولاف پالمه شد. بنیاد یاد‌بود اولاف پالمه، برای ایجاد تفاهم بین‌المللی و امنیت مشترک در سال 1987 به منظور پاسداشت پالمه، نخست وزیر سوئد تأسیس شد. دلیل تعلق جایزه این سال پالمه به خانم اردلان، تلاش موفق او در تبدیل خواست برابر حقوقی زنان و مردان به یکی از وجوه اصلی مبارزه برای دموکراسی در ایران ذکر شده است. قرار بود خانم اردلان برای دریافت جایزه به سوئد سفر کند، که مقامات ایرانی مانع خروج او از ایران شدند، اما خانم اردلان در یک پیام ویدیویی که در اوج مراسم پخش شد به بازداشت و تهدید ۵۰ تن از فعالان کمپین اشاره کرد و بر مسالمت‌آمیز بودن فعالیت‌های برابری‌خواهانه تأکید کرد.

زنان در تغییر قوانین

۱. اصلاح قانون ارث برای زنان در مجلس

مجلس ایران در بهمن‌ماه 1387، با تصویب طرحی که بر اساس آن زنان از اموال غیر منقول همسر نیز ارث می‌برند، به ۷۵ سال نابرابری زنان در این زمینه پایان داد. بر اساس این طرح، مواد ۹۴۶ و ۹۴۸ قانون مدنی که مربوط به نحوه‌ی ارث‌بری زنان از اموال غیر منقول (زمین) همسر بود، اصلاح شد. این مواد پیش‌تر تأکید می‌کردند که زنان نمی‌توانند از اموال غیرمنقول همسر ارث ببرند و تنها از قیمت درختان و بنای آن زمین ارث می‌بردند. مصوبه نمایندگان در راستای موافقت آقای خامنه‌ای صورت گرفته است.

۲. لایحه حمایت از خانواده

لایحه حمایت از خانواده در شهریور‌ماه سال 86 از سوی قوه‌ی قضاییه تدوین و به دولت احمدی‌نژاد ارایه شد. این لایحه با تغییراتی از سوی دولت نهم به کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم ارایه شد و پس از بررسی‌هایی مسکوت ماند. اما در مرداد‌ماه سال 87، مفاد این لایحه در کمیسیون قضایی مجلس هشتم تصویب و آماده ارایه به صحن علنی مجلس شد. فعالان مدنی که از ابتدا نسبت به بعضی مفاد این لایحه اعتراض داشتند، با شنیدن این خبر، اعتراضات گسترده‌ای را آغاز کردند. بیشتر اعتراضات فعالان مدنی و جنبش زنان حول چند همسری مردان و مالیات بر مهریه بود. به موجب ماده‌ی ۲۳ این لایحه مردان اجازه داشتند بدون رضایت همسر اول ازدواج کنند و تنها احراز عدالت و تمکن مالی برای مردان شرط ازدواج مجدد قرار داده شده بود. فعالان مدنی با تهیه بروشورها، نوشتن مقاله در روزنامه‌ها و سایت‌های گوناگون به انتقاد از این لایحه پرداختند و سرانجام در روز دهم شهریور‌ماه، با حضور یکصد تن از فعالان زن در صحن علنی مجلس با اعتراضات و بحث و گفت و گوهای رو در رو با نمایندگان مجلس، این لایحه از صحن علنی مجلس خارج شد، و متعاقب آن اعلام شد که مواد ۲۳ و ۲۵ این لایحه، حذف و یا اصلاح خواهد شد.

۳. حذف جنسیت از قوانین بیمه ایران

برای نخستین بار در جمهوری اسلامی، طرحی به مجلس ارایه شد که شرکت‌های بیمه را بدون توجه به جنسیت، ملزم به پرداخت دیه برابر در خسارت‌های بدنی و تصادفات منجر به فوت کرد. بر اساس قوانین ایران، دیه قتل یا جرح زنان، نصف مردان است. این مصوبه در قوانین شرعی تغییر ایجاد نمی‌کند، بلکه تنها، زنانی که تحت پوشش بیمه هستند و در سوانح رانندگی، کار و… دچار مرگ یا جراحت شوند، به طور برابر، برای پرداخت خون‌بها در نظر گرفته می‌شوند.

۴. شرط عندالاستطاعه بودن مهریه

در بخش‌نامه‌ای، سران دفاتر ازدواج مكلف شدند در موقع ثبت ازدواج در نحوه پرداخت مهريه، توافق بر عندالا‌ستطاعه مالی زوج (میزان توانایی مالی مرد) را به صورت شرط ضمن عقد درج و به امضای زوجين برسانند. اما حقوقدانان با ایراد بر این بخش‌نامه، معتقدند در این صورت با پنهان‌كاری مرد، مبنی‌ بر مخفی‌‌سازی یا انتقال پنهانی اموال خود، حق زنان پایمال می‌شود. همچنین مرجع تشخیص میزان توانایی مرد مشخص نیست.

درگذشت فعالان حقوق زنان

۱. در آبان‌ماه سال 1387، مهر‌انگیز دولتشاهی از پیشگامان حقوق زن و اولین سفیر ایرانی در سن ۹۱ سالگی در پاریس درگذشت. خانم دولتشاهی یکی از مبتکران «قانون حمایت از خانواده» در دهه‌ی ۵۰ شمسی بود. این قانون، حق طلاق را برای زنان به رسمیت می‌شناخت و ازدواج مجدد را به اجازه همسر اول منوط می‌کرد.

۲. در دی‌ماه 1387، نجمی علوی، فعال جنبش زنان درگذشت. نجمی علوی، عضو هیأت تحریریه مجله زنان «بیداری ما» در سن 88 سالگی درگذشت. از خانم علوی سه جلد کتاب بر جای مانده است. نشریه«بیداری ما» در سال‌های ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۶ با محور قرار دادن موقعیت و حقوق شهروندی زنان ایرانی منتشر می‌شد.

۳. مریم فیروز از اولین بنیان‌گذاران جنبش زنان در اسفندماه ۸۶ در سن ۹۵ سالگی درگذشت. او موسس سازمان زنان ایران و همسر نورالدین کیانوری، دبیر کل سابق حزب توده ایران بود.

فشارها بر زنان در سالی که گذشت

۱. بازداشت‌ها

در سال 1387، شمار احضار و بازداشت فعالان جنبش زنان بسیار بالا بود. بر اساس گزارش‌ها، در مجموع ۳۰ سال حبس تعلیقی و نه و نیم سال حبس قطعی برای فعالان حقوق زنان صادر شده است. زینب پیغمبر‌زاده، نگین شیخ‌الاسلامی، راحله عسگری‌زاده، نسیم خسروی، ژیلا بنی‌یعقوب، نسرین ستوده، ناهید میرحاج، آیدا سعادت، پروین اردلان، جلوه جواهری، فریده غائب، سارا لقمانی، نفیسه آزاد، عالیه مطلب‌زاده، خدیجه مقدم، هانا عبدی‌، روناک صفارزاده، محبوبه کرمی، ناهید جعفری، امیر یعقوبعلی از جمله‌ فعالان حقوق زنان هستند که در این سال بازداشت شده یا به دادگاه احضار شده‌اند.

اما عالیه اقدام‌دوست، نخستین زندانی جنبش زنان است که در بهمن‌ماه ۸۷ راهی زندان شد. تاکنون، فعالین جنبش زنان با حکم‌های تعلیقی یا بازداشت موقت مواجه بودند، اما عالیه اقدام‌دوست به جرم شرکت در تجمع ۲۲ خرداد ۸۵، به سه سال حبس محکوم شد و از بهمن‌ماه سال جاری در زندان به سر می‌برد. این اقدام از سوی بسیاری از فعالان مدنی و جنبش‌های حقوق بشری محکوم شده و اعلام شده که شرکت در مجمع جرم محسوب نمی‌شود.

۲. ممانعت از خروج 128 نفر به خاطر بدحجابی از ایران

رییس پلیس فرودگاه‌های ایران در شهریور‌ماه ۸۷ اعلام کرد که از خروج ۱۲۸ زن که پوشش آن‌ها مطابق با قوانین شریعت در جمهوری اسلامی نبوده جلوگیری کرده است. این اقدام، در راستای اجرای طرح «ارتقای امنیت اجتماعی» که از دو سال پیش شروع شده، به اجرا گذارده شده است.

۳. سهمیه‌بندی جنسیتی

پس از ارقام هشدار دهنده درباره‌ی شمار فزاینده‌ی دانشجویان دختر در دانشگاه‌ها، مقامات آموزش عالی تصمیم گرفتند سهمیه‌ای را برای تأمین حضور دست کم سی درصد دانشجو از هر جنس در دانشگاه‌ها تعیین کنند.

۴. بومی‌گزینی جنسیتی

کمیسیون آموزش مجلس در شهریور‌ماه سال 87، از طرح الزام دانشگاه‌ها به پذیرش بومی دانشجویان دختر برای آزمون سراسری ۸۸ خبر داد. بر اساس این طرح، دانشگاه‌ها ملزم هستند، دخترانی را که در محل دانشگاه سکونت می‌کنند، بپذیرند. مخالفان این طرح معتقدند، بومی‌گزینی، سطحی‌ترین راه حل برای حل مشکلات ظرفیت دانشگاه‌هاست و باب طبع محافظه‌کارانی است که از جابجایی دانشجویان در پهنه کشور در هراسند. فعالان مدنی، بومی‌گزینی را طرحی برای خانه‌نشینی دختران و محروم کردن آنان از فرصت‌های اجتماعی می‌دانند. به گفته‌ی حقوقدانان، مطابق قانون اساسی کشور، دولت وظیفه دارد شرایط لازم را برای ادامه تحصیل دختران در دانشگاه‌های مختلف متناسب با توانایی و استعدادشان به وجود آورد.

۵. تدوین آیین‌نامه برای حضور زنان در سینما

در مرداد‌ماه سال جاری، معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از تهیه‌ی آیین‌نامه‌ای در خصوص نحوه‌ی حضور زنان در سینما خبر داد. استفاده صحیح و اصولی از حجاب اسلامی از موارد ذکر شده در این آیین‌نامه است. در بخش دیگری از این آیین‌نامه به اصل پرهیز از تشکیک در اصول و مبانی و احکام شریعت، تحت عنوان دفاع از حقوق زنان و بهره‌مندی از فتاوی فقهی در خصوص جایگاه و نقش زنان اشاره شده است.

۶. برخورد با زنان، با عنوان طرح امنیت اجتماعی

رییس پلیس تهران اعلام کرد تنها در دو ماه اردیبهشت و تیر، 198 زن تهرانی به اتهام بدحجابی دستگیر شده‌اند.

۷. فیلترینگ سایت‌های زنان

سایت‌های زنان، بارها طی سال جاری با فیلترینگ مواجه شده‌اند، سایت‌های کمپین، میدان زنان، کانون زنان ایرانی، مدرسه فمنیستی و تغییر برای برابری مردان و …بارها از سوی کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ، مسدود شده‌اند. بر همین اساس، سایت تغییر برای برای، 19 بار فیلتر شده است.
کمپین یک میلیون امضا دارای ۲۸ وب‌سایت در شهرهای مختلف جهان است.

با وجود همه‌ی این فشارها، بارها فعالین جنبش زنان اعلام کرده‌اند که این جنبش متوقف شدنی نیست و صدای زنان قوی‌تر خواهد شد. شیرین عبادی در مراسمی در بزرگداشت پروین اردلان گفت: «جنبش زنان متوقف شدنی نیست چرا که نسل گذشته جنبش زنان را آغاز کرده، نسل ما آن را ادامه داد و در صورت نیاز، نسل آینده ادامه دهنده‌ی راه ‌ گذشتگان است.»

پاسداشت‌ها و حمایت‌ها

۱. در ۲۲ خرداد سال 87، بیش از ۱۲۰۰ تن از فعالان جنبش زنان در ایران با صدور بیانیه‌ای فرا رسیدن ۲۲ خرداد را گرامی داشتند. روز 22 خرداد،«روز ملی همبستگی در اعتراض به قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان» نامیده شده است. چرا که سه سال پیش در سال ۱۳۸۵، زنان در تجمعی در مقابل دانشگاه تهران، به وجود قوانین تبعیض‌آمیز و محدودیت‌های اجتماعی برای زنان، اعتراض کردند.

۲. حمایت جهانی از جنبش زنان

نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر و حقوق زن در جهان در خرداد 87 حمایت خود را از جنبش زنان ایران اعلام کردند. بیشتر نهادهای فعال حقوق زنان، حقوق بشر، عفو بین‌الملل با صدور بیانیه‌های جداگانه بارها نسبت به تحت فشار قرار گرفتن فعالان حقوق زنان در ایران اعتراض کرده‌اند. همچنین جبهه ملی ایران و شماری از روشنفکران ایرانی حمایت خود را از کمپین تغییر برای برابری اعلام کرده‌اند.

سایر رویدادها

۱. حضور زنان ایرانی در ورزشگاه آزادی

چهار تن از اعضای کمپین «سهم من نیمی از آزادی» در بازی ایران و کره‌ جنوبی در روز چهارشنبه، بیست و سوم بهمن‌ماه به استادیوم ورزشی آزادی راه یافتند. اعضای این گروه سعی کردند از طریق خانم‌های کره‌ای که به استادیوم می‌روند پیامشان را مبنی بر این‌که خواستار ورود به استادیوم آزادی هستند، برسانند. آنان با تهیه کاغذهایی که روی آن‌ها شعارهایی به زبان انگلیسی و کره‌ای نوشته شده بود، در استادیوم حضور یافتند. «خواهران ایرانی ما کجایند؟» از جمله این شعارها بود. کمپین «سهم من نیمی از آزادی» از سال ۱۳۸۴، در زمینه‌ی تلاش برای حضور زنان در ورزشگاه آزادی آغاز به کار کرد و اعضای آن با گذاشتن روسری سفید در مراسم یا حضور مقابل ورزشگاه‌ها به «روسری سفیدها» هم مشهورند.

۲. طرح بیمه طلاق

در بیمه طلاق تا ازدواج مجدد تحت شرایطی غرامت و مستمری به بانوان مطلقه پرداخت می‌شود. به گفته مدیر عامل شرکت سهامی بیمه ایران، طرح بیمه طلاق برای حمایت از زنان مطلقه اجرا می‌شود. به اعتقاد وی، آسیب‌های روحی وارده به زنان مطلقه و شرایط نامناسب برای بازگشت به خانواده و اضافه شدن آسیب‌های اقتصادی بعد از طلاق از جمله مشکلات زنان مطلقه است و این طرح با هدف جلوگیری از ناامنی اقتصادی برخی از بانوان که از همسر خود طلاق می‌گیرند تهیه و اجرا می‌شود.

۳. نجات یک زن از حکم سنگسار

براساس دستور رییس قوه قضاییه، به تاریخ سی دی‌ماه ۸۷، حکم سنگسار کبرا ن. به صد ضربه شلاق تبدیل شد. کبرا، ۱۳ را با حکم سنگسار در زندان تبریز سپری کرده بود. شوهر کبرا که معتاد به هروئین بود، برای امرار معاش او را وادار به تن‌فروشی می‌کرد. تا آنجا که خودش، همبستر‌های او را انتخاب کرده و نظاره‌گر این صحنه می‌شد. با تلاش‌های کمپین قانون بی‌سنگسار، حکم کبرا به صد شلاق کاهش تبدیل شد. این کمپین در راستای حذف حکم سنگسار از قانون مجازات اسلامی فعالیت می‌کند.

ارسال به بالاترین ، توییتر ، فریندفید ، فیسبوک

در همين بخش :

‫8 مارس روزی که نمی توان از ما دریغ کرد

با طلاق توافقی از حقارت و کتک و فحش رها شدم /گزارشی از دادگاه محلاتی: مریم مالک

تجمع مادران عزادار در رشت

تغییر ممکن است/ جلوه جواهری(26 روز پس از بازداشت کاوه مظفری)

گامهایی که با تزلزل نا آشنایند/ گرامی داشت چهلم ندا در رشت

ديگر بخش ها :